Staafdiagram of Cirkeldiagram | Wanneer kies je welke?

Het kiezen van de juiste diagram is belangrijk voor het verhaal dat je wilt vertellen. Het kan soms een uitdaging zijn om de juiste diagram te kiezen, er zijn immers zoveel opties. Je hebt keuze uit staafdiagrammen, cirkeldiagrammen, histogrammen, om er maar een paar op te noemen. Maar welke diagram is de juiste om jouw verhaal te vertellen?

Cirkeldiagrammen (Engels: Pie chart) en Staafdiagrammen (Engels: Bar chart) zijn twee veelgebruikte diagrammen. Ondanks dat ze soms prima allebei gebruikt kunnen worden voor dezelfde dataset, hebben ze ook hun eigen krachten. Dit artikel laat zien of je beter een cirkel- of staafdiagram kan gebruiken.

Wanneer gebruik je een staafdiagram?

Een staafdiagram heeft twee assen. De ene wordt gebruik voor een categorie (bijvoorbeeld maand of productcategorie), en de andere voor een numerieke waarde (aantal mensen die de winkel bezocht, of aantal retouren). Staafdiagrammen kunnen verticaal én horizontaal worden weergegeven.

Verticale staafdiagram

Bij een verticale staafdiagram plaats je de categorie op de X-as (onderaan). Dit is zeer gebruikelijk als een tijdsfactor je categorie is, zodat je het verloop van tijd duidelijk inzichtelijk maakt. Een voorbeeld zou zijn de aantal producten die je per maand hebt verkocht in 2022. Zo zie je eenvoudig welke maand er meer producten zijn verkocht ten opzichte van andere maanden. Een ander voorbeeld zou zijn hoeveel medewerkers per jaar in dienst zijn getreden.

Gebruik je iets van tijd (weken, maanden, jaren) en wil je het chronologisch laten zien, gebruik dan een verticale staafdiagram.

Horizontale staafdiagram

Als je een andere categorie hebt dan tijd, zet dan de categorie op de Y-as (zijkant). Als voorbeeld zou je kunnen denken over verkopen per productcategorie of aantal actieve projecten per land. Hier is het vaak niet zo relevant dat deze op een chronologische volgorde staan. Daarom kan je deze goed rangschikken op een horizontale staafdiagram.

Wanneer gebruik je een cirkeldiagram?

Een cirkeldiagram, aan de ander kant, laat de categorieën zien op basis van het totaal. De volledige cirkel is 100%, en de grootte van iedere punt laat zien wat het aandeel is ten opzichte van andere punten.  Een voorbeeld waarbij je een cirkeldiagram zou gebruiken is om de resultaten van een verkiezingsuitslag te laten zien of het percentage van de medewerkers per geslacht.

Cirkeldiagrammen zijn eigenlijk alleen nuttig als de gegevenspunten samen één geheel vormen. Daarnaast kunnen ze nuttig zijn om inzichtelijk te maken dat bijvoorbeeld de top drie producten meer dan 75% van de afzet opmaken.

Wanneer kan je beter een staafdiagram kiezen in plaats van een cirkeldiagram?

Er zijn een aantal situaties waarbij het beter is om een staafdiagram te gebruiken dan een cirkeldiagram:

• Te veel categorieën. Als de punten te smal zijn, wordt het moeilijk om hun relatieve grootte te bepalen. Bovendien wordt de grafiek overvol en zijn kleuren, annotaties, en eventuele labels moeilijk te lezen. Bij meer dan vijf categorieën, kan je beter een staafdiagram gebruiken.
• De grootte van de punten lijken te veel op elkaar Als de grootte van meerdere punten in de cirkeldiagram dicht bij elkaar liggen, maar niet gelijk zijn, dan kan de relatieve grootte moeilijk te interpreteren zijn. In een snelle blik, en zonder duidelijke labels, kunnen cirkeldiagrammen soms misleidend zijn.  
• Bij gebruik van meerdere datasets Cirkeldiagrammen kunnen slechts één gegevens set vertegenwoordigen, welke (zoals eerder genoemd) één geheel dient te vormen.  Ze kunnen (eigenlijk) niet de aantal medewerkers per functie categorie vergelijken die verder wordt uitgesplitst naar geslacht. Een staafdiagram is hier veel krachtiger in.
• Laten zien van negatieve waarden Heb je vooral positieve waarden, maar kan er ook een negatieve waarde tussen zitten, ook dan kan je beter geen cirkeldiagram laten zien. Stel je wilt de brutowinst per product laten zien, maar een van die producten heeft een negatief resultaat geboekt, dan zal deze standaard worden uitgesloten in je cirkeldiagram. Een staafdiagram, kan deze negatieve resultaten wél laten zien, omdat de numerieke as ook negatief kan zijn.  

‍

Conclusie

Hoewel cirkeldiagrammen vooral goed zijn in het weergeven van percentages ten opzichte van een geheel, kunnen staafdiagrammen dit ook prima visualiseren. Gebruik, bij twijfel, altijd een staafdiagram, omdat deze veelzijdiger is en de minder beperkingen heeft ten opzichte van een cirkeldiagram.

‍